คำถามหนึ่งที่สำคัญในเชิงวิชาการเกี่ยวกับภาวะผู้นำก็คือเรา หรือ ประชาชน หรือ บุคลากรในองค์กรนั้นต้องการผู้นำแบบไหน? มีทฤษฎีอยู่ 2 แนวทางที่สำคัญครับ
ทฤษฎีแรก เราต้องการผู้นำที่เหมือนกับเรา เป็นตัวแทนของพวกเรา การมีผู้นำที่เป็นตัวแทนของคนในองค์กร ทำให้มีความรู้สึกว่าคนที่จะเป็นผู้นำนั้นจะคิดเหมือนกับคนส่วนใหญ่ และจะปกป้องผลประโยชน์ของคนส่วนใหญ่ ผู้นำประเภทนี้ถ้าทำตัวดีก็จะทำให้ผู้ตามหรือคนในองค์กรชื่นชอบ ภักดี รู้สึกเกี่ยวพันและเกี่ยวข้องด้วย
กับอีกทฤษฎีหนึ่ง นั้นบอกว่าคนในองค์กรต้องการผู้นำที่เก่ง โดดเด่น มากกว่าผู้นำที่เป็นตัวแทนคนในองค์กร ภายใต้ทฤษฎีนี้คนในองค์กรต้องการผู้นำที่กล้าที่จะคิด มีวิสัยทัศน์ กล้าที่จะนำพาองค์กรไปในทิศทางใหม่ๆ เป็นผู้นำที่กล้าเสี่ยงและกล้าที่จะคิดในสิ่งใหม่ๆ ผู้นำประเภทนี้อาจจะไม่สามารถที่จะเข้ากับคนในองค์กร หรือทำตัวเหมือนกับคนในองค์กร
สองแนวคิดดังกล่าวถือว่าน่าคิดและน่าสนใจนะครับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่เกิดภาวะวิกฤตดังเช่นในช่วงที่ผ่านมา ไม่ว่าจะเป็นในประเทศ หรือในองค์กรเราต้องการผู้นำแบบไหน? ผู้นำที่เป็นตัวแทนคนในองค์กร เข้ากันได้ดีกับคนในองค์กร หรือ ต้องการผู้นำที่อาจจะไม่ได้เป็นตัวแทนคนในองค์กร แต่คิดและมุ่งไปในอนาคต
ก่อนที่จะเฉลยจากงานวิจัย ท่านผู้อ่านลองหาคำตอบเองดูนะครับว่าท่านผู้อ่านเองต้องการผู้นำแบบไหน?
จากงานวิจัยกว่า 5 ชิ้น พบว่าผู้ตอบส่วนใหญ่ต้องการผู้นำที่เป็น Visionary Leader หรือ ผู้นำที่มองไปในอนาคต เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง มากกว่าผู้นำที่เป็น Representative Leader หรือผู้นำที่เป็นตัวแทนคนในองค์กร โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสถานการณ์ที่เป็นวิกฤต หรือ Crisis นั้น ดูเหมือนผลการวิจัยชี้ออกมาอย่างชัดเจนเลยครับว่า ผู้นำที่เป็น Visionary นั้นเป็นที่ต้องการของคนในองค์กรมากกว่าผู้นำที่เป็นเพียงแค่ตัวแทนของคนหมู่มาก
ผลการวิจัยต่างๆ ชี้ไปในทิศเดียวกันหมดเลยครับ ว่าผู้นำที่เป็น Visionary นั้นจะทำให้ผู้ตามมีความมุ่งมั่น ทำให้ผู้ตามรู้สึกถึงความเป็นส่วนหนึ่งในกลุ่ม และพร้อมที่จะทำงานร่วมกัน อีกทั้งยังทำให้ความรู้สึกหวาดกลัวหรือหมดหวังของผู้ตามลดลงด้วย สุดท้ายผู้ตามจะมีความรู้สึกว่าการทำงานภายใต้ผู้นำที่เป็น Visionary นั้นจะประสบผลสำเร็จมากกว่า
ก็ต้องถือว่าเป็นคำถามวิจัยและผลการวิจัยที่น่าสนใจนะครับ เนื่องจากโดยปกติถ้าเราสามารถเลือกผู้นำได้ เรามักจะคิดถึงแต่ผู้นำที่มีลักษณะเหมือนกับเรา หรือ สามารถเป็นตัวแทนให้เราได้ แต่ผู้นำที่เป็นตัวแทนนั้น ในสถานการณ์ทั่วไป หรือแม้กระทั่งสถานการณ์วิกฤตอาจจะไม่เหมาะสมเท่ากับผู้นำที่อาจจะไม่ได้เป็นตัวแทนของคนในองค์กร แต่สามารถชี้นำองค์กรให้เกิดการเปลี่ยนแปลงและก้าวไปข้างหน้าได้
ย้อนกลับมาดูในบ้านเรา ไม่ว่าจะเป็นระดับประเทศ หรือระดับองค์กรส่วนใหญ่เรามักจะต้องการผู้นำที่เป็นตัวแทนของเราได้ แต่สุดท้ายแล้วผู้นำดังกล่าวอาจจะไม่สามารถนำองค์กรฝ่าฟันวิกฤตที่เกิดขึ้นได้
อย่างไรก็ดีในความเห็นส่วนตัวแล้ว ถ้าเราสามารถได้ผู้นำที่มีทั้งสองคุณลักษณะผสมผสานกัน ต้องถือว่าเยี่ยมสุดแล้วครับ นั้นคือเป็นทั้งผู้นำที่เป็นตัวแทนคนในองค์กร และผู้นำที่เป็น Visionary ครับ
โดย ผู้จัดการ 360° รายสัปดาห์ 20 มกราคม 2555
